در
شیرخشت صمغ درختی است که در بعضی نواحی زمین می روید، طول این درخت تا سه متر می رسد و از چوب آن عصا درست می کنند. بهترین نوع شیرخشت آن است که قطعات آن درشت، سفید، شیرین و خالص بوده و چون در دهان گذاشته شود، زود حل شده و دهان و زبان را شیرین و خنک کند. شیرینی خاصی است غیر از شیرینی شکر و عسل. باید توجه کرد که این صمغ آلوده نباشد و پاک و خالص بوده و با گرد و غبار و خاشاک مخلوط نشده باشد. دارای دکستروز ساکارز، مانیت (همان ماده شیرین که به میزان 50 – 40% وجود دارد) و نشاسته است. همچنین دارای ویتامینهای مختلف مخصوصاً ویتامین D می باشد.
ترنجبین صمغی است که بر شاخه و برگ گیاهی خاردار به نام ((خارشتر)) (ALKAGI) پیدا می شود. این شاخه ها و برگها را که دارای صمغند جمع آوری کرده و در آب شستشو می دهند، سپس آن آب را می جوشانند تا بخار شود و ترنجبین به صورت بلورهایی متبلور گردد. ترنجبین که یک ماد? قندی طبیعی است علاوه بر خواص طبی و درمانی برای شیرین کردن داروها به کار می رود و به مراتب بهتر از قند می باشد.
دستور مصرف شیرخشت: پنج گرم از دارو را در یک استکان کوچک آب داغ حل کرده و میل نمایید.
دستور مصرف ترنجبین: برای کودکان بر حسب سن، یک قاشق مرباخوری تا غذا خوری از ترنجبین را در یک استکان آب جوش ریخته و به هم بزنید و میل نمایید، برای بزرگسالان 7 الی 10 مثقال ترنجبین را در یک لیوان آب جوش ریخته و میل کنید
.
خواص مشترک شیرخشت و ترنجبین
1- خاصیت ضد عفونی کننده دارند و میکروبها را از بین می برند.
2- به مقدار کم ملین و به مقدار زیاد مسهل هستند ولی اسهال آنها با سایر مسهل ها فرق دارد. معده را پاک می کنند بدون آنکه ایجاد یبوست نمایند. ضمناً اخلاط سوخته و صفرا را نیز دفع می کنند
.
3- حرارت و تب بدن را از طریق افزایش ترشحات بدن کاهش می دهند.
4- خوردن آب هندوانه و آب لیمو شیرین همراه شیرخشت و ترنجبین برای درمان زردی مفید است.
5- مقوی کبد، معده، کلیه و روده ها هستند.
6- چنانچه شیر جوشیده را با شیرخشت و ترنجبین مخلوط و شیرین کرده و آن را به صورت بمالید جهت طراوت گونه بسیار موثر است.
7- به سبب داشتن املاح زیاد و کلسیم برای معالجه و پیشگیری نرمی استخوان اثری نیکو و مؤثر دارند.
8- برای شیرین کردن داروها حتماً از این دو گیاه استفاده کنید.
9- شیرینی این دو نه تنها برای دندان مضر نیست بلکه از کرم خوردگی و پوسیدگی دندانها جلوگیری می کند.
10- برای رفع علائم ناشی از سرماخوردگی از قبیل سینه و درد سینه پهلو خصوصاً در فصل زمستان توصیه می شود صبحانه یک لیوان شیر که با ترنجبین شیرین شده باشد بنوشید.
11- وجود قند در ترنجبین و شیرخشت برای مبتلایان به مرض قند مضر نمی باشد.
12- اگر می خواهید اطفال شما رشد کامل نمایند تا می توانید شیرخشت و ترنجبین به آنها بدهید. مخصوصاً به اطفال شیرخوار به جای شربت قند، شربتی از این دو به آنها بدهید تا استخوانبندی آنها محکم شده و زود دندان در آورند.
13- ترنجبین باعث لینت مزاج شده و جهت صفرا و رفع سرفه و استفراغ مفید می باشد. به عنوان ملین و مسهل نیز می توان از آن بخصوص برای بچه ها و افراد مسن استفاده نمود.
14- همچنین حرارت درونی، خارش بدن، ناراحتی های ادراری را بر طرف کرده و تب بُر نیز می باشد.
15- شیرخشت مقوی کبد و امعاء و احشاء بوده و سرفه، تنگی نفس، برونشیت و خشونت حلق و شش را بر طرف می کند و چنانچه با ماءالشعیر خورده شود بهتر است.
16- شیرخشت در افراد گرم مزاج که تب دارند خاصیت تب بری دارد. در تبهای عفونی مشکوک نیز به صورت مسهل مورد استفاده قرار می گیرد.
17- برای درمان تبهای شدید و حرارتی نیز توصیه می شود هندوانه به همراه شیرخشت مصرف شود.
18- همچنین شیرخشت برای بسیاری از امراضی که از حرارت و گرمی باشد، از قبیل حصبه و ... سودمند است.
19- در تبهای حاد، آبله مرغان، انواع حصبه و اسهال خونی، بواسیر و پیدا شدن خون در ادرار، از خوردن ترنجبین خودداری کرده و به جای آن شیرخشت میل نمایید
.تهیه و تنظیم: محبوبه بهرام مصیری منبع: مجله ی روزهای زندگی – سال دهم – شماره دویست و بیست و یک
****************
علل زردی یا یرقان نوزادان
آیا جای نگرانی وجود دارد اگر نوزادم دچار یرقان شود؟
بیش از نیمی از کودکان طبیعی و سالم در چند روز اول زندگی دچار تغییر رنگ زرد در پوستشان می شوند. اگر کودک شما نیز همین وضع را دارد، جای هیچ گونه نگرانی نیست؛ اما باید موضوع را با پزشکتان یا کارشناس بهداشت مرکز بهداشتی و درمانی در میان بگذارید، بویژه زمانی که شکم یا پاهای کودک زرد باشد. اگر نوزادتان با سن طبیعی حاملگی متولد شده است، احتمالا در عرض یک هفته گونه های او صورتی و زیبا خواهد شد. اگر زودتر از سن طبیعی به دنیا آمده باشد، کمی بیشتر طول می کشد تا پوست وی حالت قرمزی و گلگون مانند خود را بازیابد.
علت آن چیست؟
یرقان در نوزادان سالم بعلت افزایش میزان بیلی روبین خون ایجاد می شود. بیلی روبین یک ماده شیمیایی است که حین تخریب گلبولهای قرمز خون تولید می شود. سطح این ماده در نوزادان بیشتر است، زیرا آنها دارای ظرفیت اضافه حمل اکسیژن توسط گلبولهای قرمز خون هستند و کبد نارس آنها نمی تواند بیلی روبین اضافه را متابولیزه (سوخت و ساز) کند. زمانی که سطح بیلی روبین به بیشتر از حد طبیعی برسد، زردی یا یرقان از ناحیه سر به طرف گردن و سپس سینه پیشرفت می کند و در شرایط شدید نهایتا به انگشتان پاها هم می رسد. این حالت که یرقان فیزیولوژیک نامیده می شود (بر خلاف نوع نادر و خطرناکتری که توسط بیماریهای کبدی یا ناسازگاری خونی مادر ایجاد می شود) سبب هیچ نوع آسیبی در شیرخواران سالم و رسیده (سن طبیعی حاملگی) نخواهد شد.
در برخی موارد نادر، نوزادان مبتلا به یرقان ممکن است دچار آسیب سیستم عصبی بشوند. و این زمانی است که سطح بیلیروبین شدیدا افزایش یافته باشد.
شیوع زردی در نوزادان چقدر است؟
60 درصد نوزادان رسیده در روز دوم یا سوم تولد دچار یرقان می شوند. اغلب این حالت پس از یک هفته برطرف می شود.
80 درصد نوزادان نارس بین روزهای پنجم و هفتم پس از زایمان به این حالت دچار می شوند. بیماری ظرف دو ماه پس از تولد برطرف می شود.
چگونه یرقان درمان می شود؟
اگر به نظر می رسد کودکتان مبتلا به یرقان شده است، پزشکتان ممکن است تستهایی برای اندازه گیری سطح بیلی روبین خون و لزوم شروع درمان برای او انجام دهد. اگر نوزاد رسیده بدنیا آمده باشد و از سایر جهات سالم باشد، بیشتر پزشکان درمان را تا زمانی که سطح بیلی روبین خون به بیش از 20 میلی گرم در دسی لیتر برسد شروع نمی کنند. از اوائل دهه 1970 تا کنون یرقان با فوتوتراپی درمان می شود، پدیده ای که در آن نوزادان در معرض نور فلورسنت قرار می گیرند. این نور مولکولهای بیلیروبین اضافی را می شکند و دفع آنها را توسط کبد نوزاد تسهیل می کند. کودک بصورت بدون لباس معمولا برای یک یا دو روز زیر نور قرار می گیرد و چشمانش با یک ماسک محافظ بسته می شود.
اگر سطح بیلی روبین کودکتان نیازی به فوتوتراپی ندارد، می توانید با قرار دادن وی در معرض نور آفتاب در اوائل روز یا بعد از ظهر به او کمک کنید.
اگر کودکتان بیماریهای نادر ناسازگاری گروه خونی داشته باشد و مقدار بیلیروبین به مقادیر خطرناک برسد، ممکن است حتی نیاز به تعویض خون داشته باشد. تست خونی Rh که در زمان تولد برای تشخیص ناسازگاری Rh انجام داده اید، شما را با دقت زیاد از احتمال وجود ناسازگاری خونی مادر و کودک آگاه می کند. برای پرهیز از این امر آمپول های ضد آنتی بادی D یا روگام به شما تزریق خواهد شد.
چگونه می توانم بگویم آیا کودکم یرقان دارد؟
افراد متخصص تست سریعی را برای تشخیص یرقان در منزل توصیه می کنند: در یک اتاق با روشنایی مناسب، فشار ملایمی را به سینه کودکتان وارد کنید؛ اگر بعد از برداشتن فشار، رنگ زرد بر روی پوست مشاهده گردد، باید به پزشک خود مراجعه کنید. (این تکنیک برای کودکان با پوست ظریف بهتر عمل می کند؛ برای سایر کودکان به زردی موجود در سفیدی چشمها یا لثه ها توجه کنید.)
به یاد داشته باشید که یرقان یک وضعیت زودگذر است که معمولا بدون هرگونه مداخله درمانی بهبود می یابد و هیچ گونه عوارض دراز مدت ندارد (بجز در موارد شدید). اگر هرگونه شکی دارید به پزشک خود مراجعه کنید تا مطمئن شوید اقدامات صحیح را برای بهبود کودک خود برداشته اید.
هنگام افزایش بیلی روبین خون و رسوب آن بافت زرد می شود . این حالت زردی یا یرقان نامیده می شود . افزایش بیلی روبین تام سرم با بالاتر از 3-5/2 میلیگرم درصد ایجاد زردی می کند . بیلی روبین آزاد شده در خون از تجزیه حلقه پورفیرین هموگلوبین گلبولهای قرمز و دیگر پروتئینهای هم دار بوجود می آید.
کبد و عملکرد آن در زردی یا یرقان:
جریان خون به کبد ضروری است . کبد بطور متوسط در هر دقیقه 1500 میلی لیتر خون را از طریق مسیر دوگانه شریان کبدی و ورید باب در مسیر روده به کبد دریافت می کند .
کبد از هپاتوسیت ها ( لب های سلولهای پارانشیمی ) تشکیل شده است که بصورت لایه لایه یا دستجات با ضخامت یک لایه سلول می باشد . این لایه ها از طریق سیستم مویرگی موسوم به سیستم سینوزوئیدی از یکدیگر جدا می شوند . فضاهای سینوزوئیدی از سلولهای کوفر( ماکروفاژ کبدی) پوشیده شده اند . مجاری صفراوی خود به تنهایی ساختمان مجزا ندارند ولی از اتصال غشائ سلولهای پارانشیمی تشکیل می شوند . مجاری صفراوی ، صفرا را به مجاری کوچک منتقل می کنند که این مجاری کوچک بهم پیوسته و مجاری بزرگتر صفراوی را تشکیل می دهند .
کبد دارای 60? سلولهای پارانشیمی ( هپاتوسیتها) و 30? سلولهای کوفر( ماکروفاژ کبدی) می باشد . 10? باقیمانده سلولهای عروقی و بافت محافظ و مجاری صفراوی میباشند .
وظایف کبد:
کبد بیلی روبین ، آلکالن فسفاتاز ، کلسترول و محصول نهایی نهایی کاتابولیسم کلسترول یعنی اسیدهای صفراوی را از طریق صفرا دفع می کند .
کبد نقش مهمی در خونسازی جنین به عهده دارد . از هفته ششم زندگی جنینی تا نیمه اول زندگی جنینی خونسازی در کبد صورت می گیرد . همچنین خونسازی در حالات غیر طبیعی در کبد بالغین نیز اتفاق می افتد . در بالغین کبد گلبولهای قرمز مسن را از خون برداشت می کند که توسط سلولهای کوفر گلبولهای قرمز پیر نابود می شوند . هپارین و فیبرینوژن و پروترومبین و سایر عوامل انعقادی خون در کبد تولید می شوند .
کبد کبد مکان سنتز و تجزیه گلیکوژن می باشد و به تنظیم قند خون کمک می کند . کبد مکان متابولیسم اسیدهای آمینه نیز می باشد . لیپوپروتئین ها در کبد سنتز می شوند . کبد مکانی برای استری شدن کلسترول و مسیری برای دفع کلسترول از طریق صفرا می باشد .
ویتامین B12 در کبد ذخیره می شود . کبد جذب ویتامین های محلول در چربی را از طریق خواص امولوسیون کننده صفرا افزایش می دهد . کبد مکان هیدروکسیله شدن و تشکیل ویتامین D فعال می باشد که این ویتامین برای جذب کلسیم ضروری و جذب فسفات را نیز افزایش می دهد .
کبد مکان ذخیره خون و تنظیم حجم خون است و خون را ازطریق مسیر باب به سیستم جریان عمومی خون منتقل می کند .
کبد خاصیت محافظت و سمیت زدائی دارد . سلولهای کوفر کبد اجسام خارجی را از جریان خون برداشت می کند و در مکانیسم ایمنی قرار می دهد . کبد مکانی برای خنثی سازی داروها می باشد . بسیاری از هورمونهای استروئیدی از طریق کبد غیر فعال می شوند . کبد مکاننی برای حذف امونیاک از خون می باشد .
واما بیلی وربین ...............
طول عمر گلبولهای قرمز خون بطور متوسط 120 روز می باشد و سپس نابود می شوند . بیلی روبین از نابودی گلبولهای قرمز و تجزیه هموگلوبین بوجود می آید که از طریق مجاری صفراوی دفع می شود .
بیلی روبین ترکیبی : وقتی بیلی روبین در کبد با گلوکورونات ترکیب شود ،تشکیل بیلی روبین دی گلوکورونات می دهد که بیلی روبین ترکیبی می نامند و محلول در آب می باشد .به این نوع بیلی روبین ترکیبی یا مستقیم (Direct ) می گویند .
بیلی روبین غیرترکیبی : وقتی بیلی روبین در کبد بدون ترکیب با گلوکورونات به آلبومین متصل شود و در جریان خون انتقال یابد بیلی روبین غیرترکیبی یا غیرمستقیم ( Indirect ) نام میگیرد و محلول در چربی می باشد .
طبقه بندی زردی یا یرقان
1- غیر مستقیم یا غیر ترکیبی :
در این نوع از زردی 80? بیلی روبین سرم غیر مستقیم می باشد .
الف- زردی غیرمستقیم قبل از کبد: این نوع زردی بیشتر بعلت تولید بیش از حد بیلی روبین می باشد مه نشی از انهدام بیش از حد گلبولهای قرمز می باشد . افزایش انهدام گلبولهای قرمز در کم خونی همولیتیک بعلت لیز شدن گلبولهای قرمز و زردی نوزادان به علت ناسازگاری خون مادر و نوزاد اتفاق می افتد .
ب- زردی غیرمستقیم کبدی:این نوع زردی بعلت اختلال برداشت بیلی روبین از خون سینوزوئیدی توسط سلولهای پارانشیمی کبد(هپاتوسیتها) یا بعلت نقص ترکیب یکبد می باشد .
1 - نارسایی انتقال قبل از ترکیب : این نارسائی در بیماری ژیلبرت (گیلبرت) رخ می دهد که زردی غیرهمولیتیک ارثی می باشد . این بیماری نسبتا عادی و بدون علایم می باشد.
2-نارسایی مستقیم کبد : زردی فیزیولوژیک نوزادان که یک نوع زردی معمولی نوزادان می باشد از این نوع است . این نوع زردی بعلت ناتوانی یا عدم بلوغ کبد جنین می باشد . با بلوغ کبد فعالیت انزیمی افزایش یافته و زردی در عرض چند روز از بین می رود . زردی فیزیولوژیک نوزادان با فوتوتراپی بهبودی می یابد . بیماری کیگلرنجار نوع دوم زردی از این نوع می باشد که به علت نقص سیستم آنزیم های ترکیب کننده کبد ایجاد می شود و طفل قادر به ترکیب بیلی روبین نمی باشد.
2 – زردی ترکیبی یا مستقیم:
در این نوع درصد بیلی روبین ترکیبی یا مستقیم به بیلی روبین تام بیشتر از نوع غیر ترکیبی می باشد. که ممکن است به 40 تا 50 درصد نیز برسد .
الف- کبدی:
1- سلولهای کبدی: ضایعه منشر سلول کبدی یا نکروز باعث برگشت بیلی روبین ترکیبی به خون سینوزوئیدی می شود . آسیب سلولهای کبدی ممکن است از هپاتیت ویروسی و یا هپاتیت سمی ناشی از داروها یا سموم و همچنین بیماری سیروز کبدی حاصل شود .
2- مجرای کبدی : انسداد داخل کبدی باعث اختلال در انتقال بیلی روبین ترکیبی به مجاری صفراوی می شود علل انسداد داخل کبدی: هپاتیت ویروسی ،داروها ، و بیماری دوبین جانسون می باشد . در بیماری دوبین جانسون اختلال ارثی باعث اختلال در انتقال بیلی روبین ترکیبی بعد از کبد می شود و بیلی روبین ترکیبی نمی تواند به داخل مجاری صفراوی منتقل شود .
ب – بعد از کبد :
زردی بعد از کبد به علت انسداد مجرای مشترک صفراوی پیش می اید . انسداد ممکن است بعل سنگها ،تنگی یا اسپاسم و یا نئوپلاسم باشد
.
برگرفته از بیوشیمی بالینی دکترمهدی صائب
*****************
خطرات افزایش بیلی روبین برای نوزاد
بیلی روبین غیر مستقیم و محلول در چربی میتواند به سلسله اعصاب مرکزی در حال تکامل آسیب برساند. بخصوص هنگاهی که غلظت بیلی روبین غیر مستقیم بیش از ظرفیت پذیرش آلبومین میباشد. کرنیکتروس به مواردی گفته می شود که بیلی روبین غیر مستقیم در سلول مغزی( به خصوص در گانکلیون بازال) رسوب کرده و باعث اختلال در متابولیسم و فعالیت نرون ها شده است. بیلی روبین غیر مستقیم به علت محلول بودن در چربی میتواند از سد بین خون و مغز عبور کند.. در برخی تئوری ها چنین عنوان میشود که اختلال در بین سد خون و مغز.. امکان عبور مجموعه بیلی روبین- آلبومین یا مجموعه بیلی روبین آزاد- اسید چرب را فراهم می سازد.
کرنیکتروس در مواقعی رخ میدهد که میزان بیلی روبین نسبت به سن داخل رحمی فوق العاده زیاد باشد. نوزادان ترم معمولا تا زمانی که میزان بیلی روبینشان کمتر از 25-20 است دچار کرنیکتروس نمی شوند. هر چه میزان بیلی روبین موجود در سرم
از حد 25 بیشتر شود خطر بروز کرنیکتروس بیشتر میشود.
در موارد ابتلا به سپسیس , مننژیت, همولیز, آسفیکسی, هیپوکسی, هیپوترمی, هیپوگلیسمی, و داروهائی که با بیلی روبین رقابت میکنند.. و نارس بودن نوزاد, حتی بیلی روبین کمتر از 20 واحد نیز ممکن است باعث کرنیکتروس شود.
سایر عواملی که به بروز کرنیکتروس در نوزادان ترم کمک میکند..شامل همولیز, یرقان در 24 ساعت اول تولد و تاخیر در تشخیص بیلی روبین بالا می باشد. نوزادان بسیار نارس با وزنی کمتر از هزار گرم با بیلی روبینی کمتر از 10 نیز دچار کرنیکتروس شده اند
اما در باره شما: روش پزشکتون در برخورد با زردی نوزاد کملا صحیح بوده
: شاید گفته اون آقای دکتر درست باشه.. شاید گفته شما..ولی معمولا مرجع ما در باره قضاوت در این امور مراجع بین المللی هست که فعلا گزارشی مبنی بر مثبت یا مضر بودن اون ماده نداریم.. و نمیشه به مراجع تحقیقاتی ایران استناد کرد چون کارشون علمی نیست و نتایج اونها باید توسط مراجع بین المللی تایید بشه که من گزارششو ندارم
.عصاره شیرخشت، دارویی موثر بر درمان زردی نوزادان است به گفته محققان، می توان از فرآورده های استاندارد شیرخشت به نحو موثری به درمان نوزادان مبتلا به زردی پرداخت.به گزارش ایسنا زردی یکی از علائم شایع در دوران نوزادی است به طوری که نزدیک به 60 درصد از بچه های رسیده و 80 درصد از بچه های نارس به آن مبتلا می شوند.به گفته محققان علوم پزشکی زردی نوزادان به دلیل عوارض خطرناک افزایش بیلی روبین بر روی مغز از اهمیت ویژه ای برخوردار است.براساس مطالعات انجام شده توسط محمد آزاد بخت، عضو هیأت علمی دانشکده داروسازی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، که بر روی دو گروه 100 نفری و به صورت مورد – شاهدی از نوزادان مبتلا به زردی انجام شد مشخص گردید: با استفاده از این دارو روند کاهش بیلی روبین خون تا 3 روز اول به نحو چشمگیری سرعت می یابد.گفتنی است: از روشهای درمانی زردی، روش نور درمانی و تعویض خون است که تعویض خون به عنوان راه آخر جهت کاهش شدید بیلی روبین استفاده می شود.اثرات درمانی شیرخشت به همراه نور بسیار چشمگیر و سریعتر می باشد. همچنین در بسیاری از مناطق ایران از جمله در استان فارس از شیرخشت در طب سنتی برای درمان زردی نوزادان استفاده می شود.
