سال کشف:1915

زمان زندگی:کرتاسه

طول:15متر

ارتفاع:4/5متر

جرم:4000

غذا:گوشت

محل زندگی جانور:شمال آفریقا

بیشتر بدانید:

نام آن به معنی خزنده دارای تیغه پشتی است.دایناسوری گوشتخوار بوده که زائده ی عجیبی روی پشتش داشته است.این زائده جنسی استخوان داشته که در زیر پوست جانور و بر روی پشتش قرار می گرفته است و کار آن تبادل گرمایی بدن با محیط اطراف بوده است.این جانور روی دو پا راه می رفته و دست هایی با انگشت های متمایز داشته است.دم بلند و کلفتش تعادل بدنش را به هنگام راه رفتن حفظ می کرده است.دندان های این جانور به دندان های کروکودیل های امروزی بسیار شبیه بوده از این نظر احتمالا ماهی یکی از منابع مهم تغذیه این جانور بوده است.

اسکلت آن

این جانور بسیار شبیه دیمترودون است ولی طول,ارتفاع,زمان زندگی,نام و سال کشفش با او فرق دارد.

دیمترودون

اسکلت

تریسراتوپس

اسکلت

باروساروس

اسکلت

تموم شد

سال کشف:1954

زمان زندگی:ژوراسیک

طول:26متر

ارتفاع:5متر

جرم:40000کیلوگرم یعنی40تن

غذا:گیاهان

محل زندگی جانور:آسیا

بیشتر بدانید:

نام آن مربوط به محل یافت فسیل در ناحیه ی مامنچی  در چین است.دایناسوری بزرگ چثه با گردنی به طول15متر که استخوان های گردن این دایناسور سبک و نازک بوده و به همین دلیل بدنش می توانسته به راحتی این گردن عظیم را تحمل کند.این گردن دراز به این جانور امکان این را می داده است تا بتواند از سر شاخه های درختان به خوبی استفاده کند.این جانور سعی می کرده در بیشتر اوقات در آب رود خانه ها و دریاچه ها قرار بگیرد تا کمی وزن بدنش کم تر شود و راحت تر جا به جا گردد.البته در این حالت از گیاهان کنر آب و داخل آب هم استفاده می کرده است.

در دوران کامبرین و میلیون سال پس از ان حیات فقط در دریا وجود داشت چون اشعه ماورای بنفش خورشید زندگی را در خشکی ها نا امن کرده بود ولی این مشکل با پیداش سیانو باکتری ها ( گیاهی فتوسنتز کننده ) حل شد.

کسیژنی که توسط سیانو باکتری ها تولید میشد پس از برخورد به ماورای بنفش به ملکول اوزون تبدیل میشدند و کم کم لایه اوزون را به وجود آوردند. بدین صورت امکان زندگی در خشکی برای جانوران محیا شد و به مرور زمان گونه های مختلفی از جانوران و گیاهان زندگی خود را بر سطح خشکی آغاز کردند.

ورود جانوران به خشکی :

حدود صد میلیون سال پیش ، پس از همیاری ( رابطه ای دو طرفه که به هر دو طرف سود میرسد ) بین گیاهان و قارچ ها به صورت گلسنگ باعث شد گیاهان سطح زمین را بپوشانند و جنگل های بزرگی تشکیل شود و گیاهان خشکی منبع جانوران را تامین کنند و تکامل جانوران خشکی را امکان پذیر کند.

اولین جانورانی که از دریا به خشکی امدند بندپایان بودند که بنا به تصور زیست شناسان نوعی عقرب اولین موجودی بوده است که از دریا به خشکی آمده است.

حشرات یکی از اولین ساکنان خشکی ها بودند که این گروه از بندپایان فراوان ترین و متنوع ترین گروه جانداران در تاریخ زمین بوده اند. به احتمال زیاد این موفقیت حشرات در ارتباط با پرواز کردن آنها بوده است و باید بدانید که حشرات اولین موجوداتی بوده اند که بال داشته اند.

اولین مهره داران ماهی های کوچک و فاقد ارواره ای بودند که حدود 500 میلیون سال پیش به وجود امدند و پس از انها ماهی های ارواره داری به وجود امدند که به جای مکیدن غذا می توانستند آها را بجوند در نتیجه به شکارچیانی توانمند تبدیل شدند و بدین گونه ماهی ها موفق ترین مهره داران زنده شدند و اکنون بیش از نیمی از گونه های مهره داران را به خود اختصاص داده اند.

نخستین مهره داران خشکی دوزیستان بودند که از دگرگونی ماهی ها به وجود آمدند و با تکوین تغییرات ساختاری متعدد در پیکر دوزیستان این جانداران با زندگی در خشکی سازگار شدند.

اعتقاد زیست شناسان بر این است که اندام حرکتی دوزیستان از استخوان های باله ماهی ها حاصل شده اند و تکامل دستگاه حرکتی استخوانی راه رفتن را برای این جانداران ممکن ساخت چون پایه ای محکم برای عمل اندام های حرکتی در خلاف جهت هم بود و جثه حشرات به علت وجود اسکلت توانمند و انعطاف پذیر بسیار بزرگتر از حشرات است. دوزیستان به خوبی با شرایط سازگار شدند ولی خزندگان که از تحول دوزیستان به وجود امدند سازگاری های بهتری نشان می دانند.

این جانوران برای محافظت از خود در برار از دست دادن رطوبت بدن به اتمسفر پوستی ضد اب دارند و بر خلاف دوزیستان می توانند در خشکی تخم گذاری کنند زیرا تخم های انها را پوسته ای اهکی و محافظ می پوشاند. شواهد حاکی از ان است که در حدود 300 میلیون سال پیش دوره ای خشک حاکم شد که در آن مدت خزندگان که سازگاری بهتری نسبت به خشکی داشتند برتریهایی به دست آوردند.

 65 میلیون سال پیش در ضمن پنجمین انقراض گروهی اغلب گونه های زنده از جمله همه دایناسورها برای همیشه از روی زمین ناپدید شدند اما بعضی از خزندگان کوچکتر،پستانداران و پرندگان به بقای خود ادامه دادند و این انقراض باعث شد که منابع بیشتری در اختیار جانوران باقی مانده قرار گیرد.

در این هنگام اقلیم جهان دچار تغییر شده بود و اب و هوا دیگر خشک نبود و خزندگان مزیت خود را از دست داده بودند و در این زمان بود که پستانداران و پرندگان به صورت غالب درآمدند.

طبقه بندی دایناسورها(Dinosaurs Classification )

دیرین شناسان دایناسور ها را برا اساس ویژگی های شاخص  آنها نام گذاری می کنند ، این نامگذاری به زبان لاتین و یا یونان قدیم می باشد.

برای مثال : جنس  Compsognathus به معنای آرواره زیبا "pretty jaw" و جنس Triceratops به معنای  سه شاخ بر سر "three-horned head"  می باشد.

گاهی نیز دایناسور ها بر اساس محل پیدایش خود (مانند جنس Albertosaurus که در Alberta کشور کانادا یافته شده است ) و یا به افتخار نام یابنده سنگواره ( مانند جنس Lambeosaurus  که توسط Lawrence Lambe  نامیده شده ) نامیده می شوند .موقعیت دایناسورها در سلسله جانوران را در ادامه مطلب به تفضیل بخوانید :

» سلسله (Kingdom ) : جانوران

» راسته (Phylum) : مهره داران

» رده (Class) : آرکوزاریا (Archosauria)_ دیاپسید های(diapsids) با دندانهای سرپیچی و غیره

» زیر رده (Subclass) : Ornithodira _ شامل دایناسورها و پتروزروس ها pterosaurs))

» ابر راسته (Superorder) : دایناسورها

» راسته (Order) : الف) ساریچیا ( Saurischia ) ب) اُرنیتوچیا ( Ornithischia) بر مبنای ساختار کفل(hip)

نمودار زیر موقعیت دایناسورها را در طبقه بندی خزندگان (A cladogram of reptilian ) نشان می دهد :

در ادامه به تشریح کامل ویژگی های این دو راسته بزرگ دایناسورها می پردازم :

الف ) دایناسورهای راسته ساریچیا (SAURISCHIANS )

این دایناسور ها اجداد پرندگان هستند و ساختار کفل آنها شبیه به مارمولک های امروزی است. کاسه سر بزرگ و فضای بین کاسه چشم و مجرای بینی نسبت به راسته ornithischians وسیعتر است  .دایناسورهای این گروه به دو زیر راسته sauropodomorpha ، چهار پایان گیاه خوار و  theropods ها ، گوشتخواران دوپا تفکیک می شوند. قدیمی ترین دایناسورها (Eoraptor ,Herrerasaurus)  از گروه  Saurischians می باشند که در دروه تریاس میانی تا پسین در حدود 230 میلیون سال پیش می زیسته اند.Saurischian  ها  به دو دسته بزرگ تفکیک می شوند :

1) SAUROPODOMORPHA 

ویژگی ها :

گیاه خوار ، سر کوچک ، دندانهای قاشقی یا مدادی شکل ، اغلب روی پهار پا حرکت می کرده اند.بزرگترین جانوران روی زمین را تشکیل می داده اند.

2) THEROPODS

ویژگی ها :

چابک و سریع ، اجداد پرندگان کنونی ، گوشتخوار  ، عضلات آرواره ای بسیار قوی ، دستان پنجه ای شکل ، چشمانی بزرگ با دیدی فوق العاده ، پا های بسیار قوی و نیرومند